ಅವಳಿ-ಜವಳಿ ಸಂಧಿಗಳು | ಆದೇಶ ಸಂಧಿ ಮತ್ತು ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿ
ಹೋಲುವ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗಳು
ಕನ್ನಡದ ಆದೇಶ ಸಂಧಿಯನ್ನು ಹೋಲುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಧಿ ‘ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿ’. ಆದೇಶ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದು ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಯ ಮೂಲಕ ನೋಡೋಣ.
ಕನ್ನಡದ ಆದೇಶ ಸಂಧಿ (ಕ, ತ, ಪ ಗಳಿಗೆ ಗ, ದ, ಬ)
- ಮಳೆ + ಕಾಲ = ಮಳೆಗಾಲ
- ಇಲ್ಲಿ ‘ಕ್’ ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಗ್’ ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.
- ಕಣ್ + ಪನಿ = ಕಂಬನಿ
- ಇಲ್ಲಿ ‘ಪ್’ ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಬ್’ ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.
- ಬೆಟ್ಟ + ತಾವರೆ = ಬೆಟ್ಟದಾವರೆ
- ಇಲ್ಲಿ ‘ತ್’ ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ದ್’ ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.
ಇದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿನ ಆದೇಶ ಸಂಧಿಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳು.
ಸಂಸ್ಕೃತದ ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿ
ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಕ, ಚ, ಟ, ತ, ಪ ಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಗ, ಜ, ಡ, ದ, ಬ ಗಳು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬರುತ್ತವೆ.
- ವಾಕ್ + ಈಶ = ವಾಗೀಶಃ
- ಇಲ್ಲಿ ‘ಕ್’ ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಗ್’ ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.
- ಷಟ್ + ಆನನ = ಷಡಾನನಃ
- ಇಲ್ಲಿ ‘ಟ್’ ವ್ಯಂಜನದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಡ್’ ವ್ಯಂಜನವು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.
ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿಯ ನಿಯಮಗಳಿಗೂ, ಕನ್ನಡದ ಆದೇಶ ಸಂಧಿಯ ನಿಯಮಗಳಿಗೂ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಎರಡೂ ಕಡೆ ಪೂರ್ವ ಪದದ ಕೊನೆಯ ವ್ಯಂಜನಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಪದದ ಮೊದಲ ವ್ಯಂಜನಗಳು ಆದೇಶವಾಗಿ ಬರುತ್ತವೆ.
ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿಯ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತದ ವ್ಯಂಜನ ಸಂಧಿಯಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡದ ಆದೇಶ ಸಂಧಿಯಂತೆಯೇ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.